Wat is IBU in bier?

IBU is een afkorting: de betekenis is ‘International Bitterness Units’. In bier geeft deze waarde aan hoe bitter het bier is. De IBU-schaal gaat van 0 (niet bitter) tot 120+ (extreem bitter). Dat betekent voor jou dat wanneer je een bier koopt, je aan de IBU snel kunt zien hoe bitter het is. Alles wat je hoeft te doen, is de IBU-waarde op het bieretiket zoeken. Dan weet je of je het bier moet laten staan, óf juist niet. Natuurlijk is het dan wel handig dat je de IBU-schaal kent.

De IBU-schaal bij bier

De IBU-schaal is ruwweg als volgt opgebouwd:

0-10 IBU: bijna niet bitter
10-20 IBU: een beetje bitter
20-40 IBU: gemiddeld bitter
40-60 IBU: goed bitter
60-120 IBU: (heel) erg bitter
120+ IBU: extreem bitter

Hierbij horen enkele kanttekeningen.

Allereerst is bijna geen mens in staat om boven 120 IBU nog verschil te merken in bitterheid. Ja, er bestaan bieren met een hogere IBU-waarde. Maar of je daar iets aan hebt als fan van bittere bieren? Dat zijn ook nog eens hele dure rakkers, omdat hop (het kruid dat bier bitterheid geeft) een prijzig ingrediënt is.

Daarnaast hangt het van het bier af in welke mate je de bitterheid merkt. Want zoet in bier overvleugelt bitterheid. Anders gezegd: een droge Pils met een IBU van 30 ervaar je véél bitterder dan een zoete Quadrupel met dezelfde IBU-waarde.

Hop geeft bier o.a. die kenmerkende bittere smaak, en bepaalt dus ook in hoge mate de IBU in bier.

Welk bier is het bitterste?

Het biertype dat bekend staat om de intens bittere smaak, is de IPA (India Pale Ale). Dit klassieke, Engelse koloniale bier wordt extra sterk gehopt. Van oudsher om het bier genoeg houdbaarheid mee te geven, zodat het de scheepsreis naar bijvoorbeeld India kon overleven.

Maar let op: de variant New England IPA (NEIPA) is wél flink gehopt, maar op zo’n manier dat het kruid weinig bitters afgeeft en des te meer fruitige aroma’s. Een NEIPA is dus meestal nauwelijks bitter, maar juist extreem fruitig.

Hoogste IBU in bier

Zoals hierboven al vermeld: vanaf 120 IBU merk je geen verschil meer in bitterheid. Oftewel: een bier van 120 IBU ervaar je waarschijnlijk even bitter als 1.000 IBU.

En ja, 1.000 IBU…dat astronomische aantal staat vermeldt op het bieretiket van de Mikkeller Imperial IPA. Daarbij hoort wel een dikke kanttekening: verschillende laboratoria hebben de IBU van dit bier gemeten. Die kwamen niet hoger dan respectievelijk 140 en 96 IBU. 140 is dan weer wél de hoogste IBU-waarde die ooit in een lab is vastgesteld.

Dus ja…staar je niet blind op wat de brouwer op het etiket qua IBU noteert.

IBU versus EBU

IBU is niet de enige waarde om bitterheid in bier aan te geven. Er is een Europese tegenhanger: EBU, oftewel ‘European Bitterness Units’. Zit er dan nog verschil in de IBU- en EBU-schaal? Niet of nauwelijks, om eerlijk te zijn. In ieder geval niet in die mate dat het nuttig is om het verschil te weten.

IBU in bier berekenen

Als je zelf bier brouwt, is het belangrijk om zelf een goede inschatting te maken van de IBU’s in jouw brouwsels. Maar IBU in bier berekenen? Dat is niet gemakkelijk. Eigenlijk heb je daar een lab, complexe formules en speciale software bij nodig.

In ieder geval geldt: hoe langer en hoe meer hop je meekookt, hoe bitterder je bier wordt. Hoe dit precies zit, en welke technische termen bij dit proces horen (zoals iso-alfazuren)? Daarvoor verwijs ik je graag naar dit artikel van brouwland.com.

Veelgestelde vragen over IBU

Betekent een hoge IBU automatisch bitter bier?

Nee. Dat wil zeggen: hoe bitter je een bier ervaart, hangt niet alleen af van de IBU-waarde. Met name zoete bieren maskeren de bitterheid. Zo zal een droge Saison al snel bitterder smaken dan een zoete Pastry Stout, ook al hebben beide bieren dezelfde IBU-waarde.