Wat is speciaalbier?

‘Speciaalbier’ is de definitie voor biersoorten anders dan pils. De term is ongelukkig, omdat het de indruk wekt dat pils het ‘normale’ bier is, en speciaalbieren daarvan afgeleid zijn. Niets is minder waar: elke biersoort staat op zichzelf, en vele zijn al veel ouder dan pils (dat in 1842 uitgevonden werd).

De oorsprong voor de definitie ‘speciaalbier’ ligt in de jaren ’80, toen er steeds meer ‘bijzondere bieren’ op de markt kwamen. Het liefst zou ik de term schrappen, maar dat zal niet zomaar gebeuren. ‘Speciaalbier’ is nu immers een belangrijk woord in de marketing van zowel brouwers als bierverkopers.

Wanneer is bier ‘speciaalbier’?

Bier is ‘speciaalbier’ wanneer het géén pils is. Men zegt ook weleens: speciaalbier is bier ‘met een smaakje’ of een ‘andere kleur dan pils’. Die omschrijving vind ik al die prachtige bierstijlen ernstig tekort doen. Zélfs pils, want ook pils heeft smaak!

Welke verschillende soorten speciaalbier zijn er?

Er zijn ongelofelijk veel verschillende soorten speciaalbier. Om er slechts 10 te noemen:

Belgisch blond
Tripel
Quadrupel
Barley Wine
Stout
Bockbier
Weizen
Witbier
IPA
Oude Geuze

Maar geloof me, dit is nog niet eens het topje van de ijsberg. Want naast de ‘hoofdstijlen’ speciaalbier, heb je ook substijlen. Zo kent de Stout bijvoorbeeld de substijlen ‘Russian Imperial Stout’ en ‘Smoked Stout’.

En dan heb ik het nog niet eens over crossovers van stijlen gehad. Werkelijk alles is mogelijk, zolang de brouwer er maar gek genoeg voor is.

Daarnaast worden er nog steeds nieuwe bierstijlen ontdekt en op de markt gebracht.

Wat zijn bekende merken speciaalbier?

Ook daarvan zijn er eigenlijk te veel om op te noemen. Maar misschien wel de bekendste speciaalbiermerken zijn:

Daarnaast brouwen brouwerijen die vooral bekendstaan om hun pils, ook steeds vaker en steeds meer speciaalbier. Denk bijvoorbeeld aan Hertog Jan of Brand.

Maar beperk je niet tot de bekendste merken. Want alleen Nederland al kent zo’n 800 brouwerijen, die meerdere bieren op de markt hebben. Daar zitten talloze parels tussen. Daar hoef je niet lang naar te zoeken; ze liggen gewoon voor het oprapen!

De beste manier om speciaalbier te drinken

Drink je speciaalbier ‘anders’ dan pils? Ja, want speciaalbier drink je om (lang en) bewust van te genieten. Speciaalbier drink je met méér zintuigen dan alleen je tong. Je gebruikt ook je ogen, neus en tastzin.

Dus kijk naar wat er in je glas zit: is het bier helder of troebel, licht of donker? Dat schept al verwachtingen.

Ruik vervolgens aan het bier: is het fruitig of granig, kruidig of leerachtig? Zonder geur proef je weinig.

Neem daarna aandachtig een slok: wat proef je? Zoet of zuur, bitter of umami? Citrusvruchten of broodkorst?

En tot slot: wat voel je? Is het bier ‘vol’ of juist ‘dun’? ‘Romig’ of ‘prikkelend’ op je tong?

Etc., etc., etc. Er is onwaarschijnlijk veel wat je kunt ruiken en proeven. Probeer je ervaring te verwoorden!

Hoe koud moet speciaalbier zijn?

Moet speciaalbier eigenlijk wel koud? Ja, wel een beetje. Maar niet té! Want hoe kouder het bier, hoe minder je proeft. Een goede vuistregel is: alcoholpercentage = drinktemperatuur. Maar het is helemaal niet erg als je daar een paar graden boven zit; dan ruik en proef je alleen maar meer.

Welk glas voor speciaalbier?

Elk soort speciaalbier vraagt om een eigen glas. Bijvoorbeeld:

Een Weizen in een lang, dun glas
Een Belgische tripel in een kelk
Sterk blond bier in een tulp

Een goed artikel hierover vind je op Biernet.nl.

Soms staat op het etiket een suggestie voor het type glas waarin het bier het beste tot z’n recht komt.

Hoe moet je speciaalbier inschenken?

Met beleid! Meestal door het glas in een hoek van 45 graden te houden, en het bier langs de glaswand het glas in te laten lopen. Naar mate het glas zich vult, draai je het weer rechtop.

Maar er zijn mensen die dit veel beter kunnen uitleggen. Zoals Arvid Bergström, in deze korte video:

Toegegeven: dit gaat specifiek over bier met hergisting op fles. Maar je kunt deze schenkmethode toepassen op allerlei speciaalbieren.

Kun je speciaalbier over datum drinken?

Jazeker! Bier kan niet bederven. Dus speciaalbier heeft in principe een ‘onbeperkte’ houdbaarheid.

Dat wil niet zeggen dat het bier dan nog lekker is. De datum die op de verpakking staat, is de datum tot wanneer de brouwer garandeert dat het bier smaakt zoals hij/zij het bedoeld heeft.

Maar er zijn ook speciaalbieren die ‘oud’ misschien wel lekkerder zijn dan ‘jong’. Met name zware, donkere bieren van boven de 10% lenen zich uitstekend om te laten rijpen.

Lees verder over bier over de datum >

Wat is lekker speciaalbier?

Dat is een hele, héle goede vraag. Een die ik niet voor jou kan beantwoorden. Want de diversiteit aan aroma’s, smaken en mondgevoel is onvoorstelbaar groot bij speciaalbier.

Natuurlijk, ik kan je vertellen wat ík lekker vind. Maar de kans is groot dat jouw smaakvoorkeuren elders liggen.

De wereld van speciaalbier is mysterieus en spannend. Ga op ontdekkingstocht en vind de mooiste schatten. Natuurlijk zul je ook speciaalbieren vinden die je niet lekker vindt. Maar dat is alleen maar onderdeel van de lol.

Speciaalbier ontdekken met mijn gratis Gids!

Misschien wel de leukste manier te ontdekken wat je lekker vindt, is met mijn unieke Gids voor de Beginnende Speciaalbierdrinker. Daar leer je een voor een de bekendste en toegankelijkste speciaalbiertypen kennen. En het mooiste van alles? De Gids is gratis!

Download nu: